(BLOOD-BORNE PARASITES IN BUFFALOES, CATTLE, AND DEER)

 Nguyên nhân.

Bệnh do nhiều loài đơn bào gây ra: Tiên mao trùng (Trypanosoma evansi), Biên trùng (Anaplasma marginale), Lê dạng trùng (Babesia bovis, B. Bigemina), Theileria trùng (Theileria mutans, hoặc T. Annulata).

Bệnh ký sinh trùng đường máu (KST) còn gọi là “Bệnh ngã nước trâu bò”. Các yếu tố tạo điều kiện cho bệnh xảy ra là ve Boophilus microplus, gia súc mới nhập từ vùng không có dịch bệnh về vùng có dịch bệnh, lạnh; trâu bò vắt sữa, nuôi con, cày kéo nhiều, không đảm bảo chế độ chăm sóc, nuôi dưỡng. Bệnh KST đường máu xảy ra quanh năm, nhưng rầm rộ nhất vào mùa nóng ẩm, mưa nhiều, đặc biệt vào mùa có nhiều ve, bét, mòng hút máu.

Triệu chứng.

Tuỳ loài đơn bào gây bệnh, bệnh sú c có thể: sốt cao (40 – 41⁰C), sốt từng cơn hoặc liên tục. Vật bệnh thường biểu hiện trạng thái thần kinh: mất thăng bằng, quay cuồng, đi vòng tròn, co giật hoặc run rẩy từng cơn. Phù thũng chân, vùng bụng dưới, ức, thuỷ thũng yếm (sa tổ kiến). Vật bệnh đi khập khiễng, khó thở. Sau những cơn sốt bệnh súc thường ỉa chảy, có khi lẫn máu, đái ra máu. Bệnh súc vàng da, vàng niêm mạc, giảm ăn dẫn đến thiếu máu, gầy, da khô, lông dựng, mí mắt sưng, mất dần sức đề kháng nên dễ chết. Gia súc bầu có thể sẩy thai, giảm tiết sữa.

Điều trị.

Hộ lý:

– Tiêm dưới da IVERRMECTIN 1% (1 ml/50 kg thể trọng), kết hợp dùng VINAMOS (pha 5 ml/20 lít nước sạch) phun kỹ bề mặt nơi ve, bọ chét, mạt trú ẩn và qua lại. Phun 2 lần cách nhau 10 ngày để diệt ve.

– Đảm bảo chăm sóc nuôi dưỡng tốt.

Dùng thuốc:

– Tiêm bắp AZIDIN (1 lọ/150 kg thể trọng) hoặc VINA-ZIDIN (1 ml/20 kg thể trọng). Ngày hôm sau nếu bệnh súc còn sốt, yếu, tiêm thêm mũi thứ 2. Nếu bệnh súc bị “Sa tổ kiến”, sau mũi thứ 2 khoảng 10 – 15 ngày tiếp tục tiêm mũi thứ 3 để diệt đơn bào.

– Kết hợp tiêm bắp FLODOXIN, 1 ml/15 kg thể trọng, ngày 1 lần liên tục 3 ngày để diệt vi khuẩn bội nhiễm.

– Và VINA-TOSAL, tiêm bắp 1 ml/20 kg thể trọng, ngày 1 lần, liên tục 3 – 5 ngày để bệnh súc chóng phục hồi.

Chú ý:

– Đối với gia súc bầu tiêm AZIDIN hoặc VINA-ZIDIN muộn nhất 15 ngày trước khi đẻ.

– Sau khi điều trị bệnh KST đường máu khoảng 2 đến 3 tuần tiêm FASIOLD (4 ml/100 kg thể trọng) để bệnh súc chóng phục hồi.

– Trong vùng dịch con ốm điều trị như trên, những con còn lại tiêm ½ liều AZIDIN hoặc VINA-ZIDIN, khoảng 10 – 15 ngày sau tiêm nhắc lại mũi thứ 2 sẽ phòng bệnh KST đường máu tốt nhất.

Phòng bệnh.

– Chăm sóc nuôi dưỡng gia súc tốt.

– Điều trị dự phòng bệnh KST đường máu: Trước vụ cày kéo tiêm 1 mũi AZIDIN hoặc VINA-ZIDIN, 15 – 20 ngày sau tẩy sán lá gan và tiêm thuốc bổ gan CALCI B12, 1 ml/20 kg thể trọng, liên tục trong 3 ngày trâu bò sẽ có sức khoẻ tốt.

Biên soạn: TS. CV. Trần Văn Bình